Daar zat ik dan. Buiten een lichtblauwe lucht met zachte, witte wolken die me het zicht op de Atlantische Oceaan ontnamen. De achttien andere passagiers om mij heen waren rustig hun eigen ding aan het doen, terwijl ik me installeerde om de laatste afscheidskaarten te lezen. De lieve woorden die aan mij gericht waren hebben me tot tranen van geluk geroerd. Ik realiseer me de laatste tijd hoe gelukkig ik mag zijn (en ben!) met de waanzinnige mensen die om me heen staan. Onder andere van die vrienden (en zo’n moeder) die me, terwijl ik door de security ging, net zolang nazwaaiden tot ik niet meer zichtbaar was. Wat heb ik daar om gelachen: vijf enthousiaste handjes die onvermoeibaar zwaaiden zodra mijn blik verwachtingsvol hun kant op ging.

BofKnot
Dat geluk zet zich door nu ik veilig in Panama ben aangekomen. Wat een mazzelaar ben ik met de mogelijkheden die ik krijg! Mijn studie zorgt ervoor dat ik de wereld nu op de meest bijzondere manier beter mag leren kennen: door naar antwoorden te zoeken op vragen over hoe onze wereld in elkaar zit. Wat een voorrecht om in Panama onderzoek te doen naar franjelipvleermuizen en tùngarakikkers. En wat een voorrecht om de intellectuele, financiële en mentale mogelijkheden te hebben om zo’n kans te benutten. Veel van jullie hebben me in de aanloop hiernaartoe gevraagd of ik al zenuwachtig was. Al, niet of ik zenuwachtig was. Waar zou ik zenuwachtig voor moeten zijn, met zoveel mooie dingen in het vooruitzicht?

Vleermuizen vangen
De eerste week in Panama heeft mijn vermoedden bevestigd: er was niets om zenuwachtig voor te zijn, want het is hier geweldig! Gelukkig viel de jetlag mee, dus kon ik maandagavond meteen mee om vleermuizen te vangen. De vleermuizen worden gevangen voor een paar gedragsexperimenten die hier gedaan worden. Dit zijn niet de experimenten waar ik aan zal werken, maar voor mij is het een goede manier om ervaring op te doen met het vangen van vleermuizen. Het vangen wordt gedaan door middel van een mistnet, een fijngazig net dat ook gebruikt wordt om vogels mee te vangen.

Om de kans op het vangen van de juiste soort vleermuizen te vergroten (er zijn ongeveer 100 soorten in Panama) worden er met een paar factoren rekening gehouden:

• Tijdstip – De vleermuizen zijn het meest actief rond en na zonsondergang (vanaf ong. half zeven tot negen uur). Voor zonsondergang worden de netten gesloten klaargezet, om ze als het donker is te openen. Na negen uur is de kans om vleermuizen te vangen zo klein dat de netten weer worden opgeruimd.
• Locatie – De soort vleermuizen die wij vooral willen vangen voor de experimenten (de franjelipvleermuis) vliegt vaak in de buurt van water en op plekken waar we als mensen ook zouden lopen: weinig ondergroei en ruime openingen in het bos. De netten worden dus opgezet op plekken die aan deze voorwaarden voldoen.
• Lokmiddel – Om de vleermuizen naar onze netten te lokken, wordt er ten slotte een lokmiddel ingezet: van een mp3-speler wordt het geluid afgespeeld van de tùngarakikkers (wat misschien niet klinkt zoals je zou verwachten, luister hieronder maar). Deze kikkers zijn de voornaamste voedselbron voor de franjelipvleermuizen.

Het bijzondere aan dit studiesysteem is dat franjelipvleermuizen niet alleen hun echolocatie gebruiken om de kikkers te vinden, maar dat deze vleermuizen ook gebruik maken van het geluid dat de kikkers zelf maken (passieve akoestische lokalisatie). Dat is de reden dat we dit geluid als lokroep kunnen gebruiken. Dat werkt als volgt: de mannetjeskikkers roepen om vrouwtjes aan te trekken. Vrouwtjes bepalen welke mannetjes sexy zijn – heb je als kikker een lage frequentie of een hoge complexiteit van je roep, dan vergroot dat je kansen in the game of love. De meeste vleermuizen kunnen hun eigen echo horen en gebruiken deze informatie om de locatie van hun prooien te bepalen. De vleermuizen die wij bestuderen kunnen daarnaast ook een lagere geluidsfrequentie waarnemen: deze frequentie past bij de paringsroep van de kikkers.

Maandag was een rustige avond, we hebben toen maar drie vleermuizen gevangen. Gelukkig zijn we vrijdag weer de jungle ingegaan en hebben we toen maar liefst vijftig vleermuizen gevangen! Dat gaf mij de gelegenheid om te leren hoe je op de juiste manier zo’n vleermuis uit het net haalt, super om te leren! Helaas was maar één van deze vijftig van het soort wat we nodig hadden. Daarnaast hebben we een grote visservleermuis (engels: greater fishing bat, latijn: Noctilio leporinus) gevangen: een van de grootste vleermuizen van Centraal-Amerika.

Dankbaar in Panama
Iets wat ik probeer te doen, en hopelijk zal blijven doen, is dankbaar zijn voor alles wat ik mee mag maken. Ik weet dat mijn avontuur nu nog leuk en makkelijk is omdat ik het nog niet druk heb. Straks zal ik mijn experiment moeten opzetten in de klamme hitte die tropisch regenwoud heet. Het zal hard werken worden, met vallen en opstaan gaan en samenhangen van onzekerheden die de basis vormen van wetenschap. En toch geloof ik dat niets gebeurt zonder reden en alle gebeurtenissen je vormen, one way or another. Je kan zelf kiezen welke kant je het opbuigt: accepteer je het leven zoals het komt en geef je een positieve draai aan moeilijke situaties? Of bevecht je het leven en kruip je in je schulp zodra things get though? De eerste instelling zal deuren voor je openen en je leven verrijken!